Ik kijk de kat uit de klapperboom: Vijftig Indische rijmkronieken

Melis Stoke, pseudoniem van de journalist Herman Salomonson (1892-1942), werd in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog bekend met romans zoals Zoutwaterliefde (1929) enDe razende berg (1939). Al eerder schreef Salomonson onder hetzelfde pseudoniem een dagelijkse ‘rijmkroniek’ in het Bataviase dagblad de Java-Bode, waarvan hij tussen 1924 en 1926 hoofdredacteur was. Die kronieken genoten een grote populariteit. Melis Stoke schreef over van alles wat er in en met de Indische samenleving gebeurde: over de triviale vluchtigheden van alledag, over de politiek actuele kwesties zoals het snel aan kracht winnende nationalisme en communisme en over de Indië juist in die periode heftige beroerende wonderen van de techniek, zoals de radio, de eerste telefoongesprekken met het moederland en het eerste vliegtuig dat vanuit Nederland de archipel bereikte. Hij bezat het talent om wat hij aanroerde te vatten in een makkelijke verstaanbare vorm en te verwoorden op geestige dan wel ironische toon. Salomonsons overtuiging dat alleen door samenwerking van alle bevolkingsgroepen in Indië de koloniale verhouding kon worden bestendigd, klinkt regelmatig door in zijn rijmkronieken. Opvallend in dit verband is zijn ironische kritiek op het dédain van de blanke ‘meesters’ ten opzichte van Indonesiërs en Chinezen én de innemende en respectvolle wijze waarop hij bijvoorbeeld Indonesische leden van de Volksraad portretteerde. Na zijn Indische carrière was Salomonson directeur van het persbureau Aneta in Den Haag. Hij werd in 1942 door de Duitsers vermoord.